AŞKI UĞRUNA OSMANLI DEVLETİ’Nİ BİTIREN
İNGİLİZ KADIN CASUS: Gertrude BELL…
Tarihçi, yazar, dilbilimci, arkeolog, dağcı gibi birçok özelliğe sahip; Almanca, Arapça, İngilizce, Farsça, Fransızca, İtalyanca, Türkçe gibi dünya dillerini haznesinde bulunduran, bütün bu birikimiyle krallar tahta çıkartıp, dünya haritasını şekillendiren ve sonunda da bütün zincir halkalarını tamamlayıp, yalnızlık ve umutsuzluk içinde intihar eden bir kadın casus;: ‘Çöl Kraliçesi’ Gertrude Bell…
Metin Yener
Bu coğrafyada bugünkü kan ve göz yaşının mimarı olan İngiliz kadın casus Gertrude Bell’in hayatı şöyledir:
Araplar ona “Çölün Kızı” ve “Irak’ın Taçsız Kraliçesi” isimlerin verdiler.
Nişanlısını Çanakkale Savaşları sırasında kaybetti.
Orta Doğu da İngiltere’nin çıkarları için çeşitli faaliyetlerde bulunmaya başlayan Bell, Orta Doğu’da İngilizlerin şimdi bile aktif oldukları Orta Doğu politikasının kurucusu ve planlayıcılarından biridir.
Mezopotamya bölgesindeki Arap kabileleri Türklere karşı kışkırtan faaliyetlerde bulunmuştur. Ayrıca 1919 yılındaki Paris Barış Konferansı’na delege olarak katıldı ve Irak devletinin sınırlarının belirlenmesi için çalıştı.
Gertrude Bell
Gertrude Margaret Lowthian Bell (14 Temmuz 1868 – 12 Temmuz 1926), İngiltere’nin Durham County kentinde ayrıcalıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen ünlü İngiliz kadın seyyah ve casus.
Bell’in babası ünlü bir aileden gelen Thomas Hugh Bell’di. Gertrude Bell, henüz 3 yaşındayken annesi vefat etti. bunun üzerine babası Thomas birkaç yıl sonra seçkin bir aileden gelen ve oyun yazarı Florence Oliffe ile evlendi. İlk ve orta öğrenimini Londra’daki çeşitli okullarda tamamlayan Bell,Tarih okumak için Oxford Üniversitesi’ne gitmeye karar verdi. Burada başarılı bir eğitim dönemi geçirerek okuldan birincilikle mezun olmayı başaran ilk kadın oldu.
Okuldan mezun olduktan sonra seyahat etmeye karar veren Bell, Avrupa ve daha sonra da Ortadoğu’ya çok sayıda seyahatlerde bulundu. İlerleyen yıllarda dağcılık ve dünya turlarıyla da ilgilenmeye başlayan Bell, 1897 – 1898 ve 1902 – 1903 olmak üzere iki kez dünya turuna çıktı.
1899 yılında Kudüs’e yaptığı ziyaretten sonra Araplara karşı büyük bir sevgi ve ilgi duymaya başladı.
Arap çöllerinde seyahatler yaptı ve batılılara çöl hayatını anlatan yazılar yazdı. Araplar ona “Çölün Kızı” ve “Irak’ın Taçsız Kraliçesi” isimlerin verdiler.
Bell, 1907’in Mart’ında arkadaşı arkeolog William Ramsay ile birlikte Anadolu’ya geldi ve Bir süre sonra İngiltere’ye döndü.Daha sonra Ocak 1909’da Mezopotamya’ya bir gezi düzenleyen Bell, bu sırada Geç Hitit dönemine ait olan Karkamış’ta önemli keşif ve incelemelerde bulundu ve bu bölgede kısa süreli kazılar yaptı. Sonra Irak’taki ünlü antik şehir olan Babil’e gitti.
Sonraki yıllarda Orta Doğu da İngiltere’nin çıkarları için çeşitli faaliyetlerde bulunmaya başlayan Bell, Orta Doğu’da İngilizlerin şimdi bile aktif oldukları Orta Doğu politikasının kurucusu ve planlayıcılarından biridir.
Mezopotamya bölgesindeki Arap kabileleri Türklere karşı kışkırtan faaliyetlerde bulunmuştur. Ayrıca 1919 yılındaki Paris Barış Konferansı’na delege olarak katıldı ve Irak devletinin sınırlarının belirlenmesi için çalıştı.
Hiç evlenmemiş olan ve yalnızca bir kez nişanlanan Bell, nişanlısını Çanakkale Savaşları sırasında kaybetti. Yalnızlık ve sağlığınında bozulması sebebiyle bunalıma giren Bell, 12 Temmuz 1926 yılında yüksek dozda uyku hapı alarak intihar etti ve Bağdat’ın Bab el-Sharji ilçesinde, İngiliz mezarlığında toprağa verildi.
Cenazesi arkadaşları, İngiliz yetkililer ve Irak Kralı dahil olmak üzere çok sayıda insanın katıldığı büyük bir olaydı. Mezarlığa tabutu taşınırken Kral Faysal’ın özel balkonundan olayı izlediği söylenmektedir.Gertrude Bell asla evlenmedi ve çocuğu yoktu. Geride özellikle tarihi eserleri ve gezilerini anlatan çok sayıda yayın bırakmıştır.
Werner Herzog’un yazıp yönettiği 2015 ABD yapımı Queen of the Desert isimli filmde Gertrude Bell’i Nicole Kidman canlandırdı.
Soldan sağa ünlü Türk düşmanları Winston Churchill, Gertrude Bell, Thomas Edward Lawrence..
Bell’in objektifinden İnce Minareli Medrese (Temmuz 1907, Konya)
