Kasırga etkisini neden kaybetti?
Teknesiyle dünyayı dolaşan ünlü denizci Özkan Gülkaynak, Akdeniz’de başlayan tropikal kasırganın Kuzey’e çıkınca Çanakkale önlerinde etkisini neden kaybettiğini anlattı:
Çok fazla teknik açıklama yapmadan yararlı olacağını düşünerek gündemi hastalık derecesinde meşgul eden kasırgalalarla ilgili bir şey söylemek isterim.
Rüzgarın kasırga hızına (60 deniz mili üzeri) ulaşması ve hatta geçmesi tropikal fırtına oluşumu anlamına gelmez.
Her alçak basınç sistemi tropikal fırtına değildir.
Tropikal alanların dışında oluşan 70-80 knot rüzgarlar derin basınç farklılıklarından oluşan fırtınalardır.
Bir tropikal fırtına deniz üzerindeki nemin ve havanın sarmal bir hareketle yükselimi ve yükseldikçe güçlenmesidir. Bunun için olmazsa olmaz bir kaç kural vardır.
Bunlar,
1) Alçak basınç sisteminin oluşması
2) Deniz üzerinde olması
3) Nemin yükselebilmesi ve sisteme güç kazandırabilmesi için yeterli deniz suyu sıcaklığı olmasıdır.
Bu sıcaklık 82 fahrenayt yani yaklaşık 27 derecedir.
4) Dünyanın dönüşünden dolayı oluşan merkezkaçın rüzgara sarmal hareket verebilmesi (corolois veya spin effect).
Rüzgarın sarmal hareket oluşturması için ekvatordan yaklaşık 10 derece kadar kuzey veya güney yönünde esmesi gerekir.
Lunaparkta dönen bir platformun tam ortasında durduğunuzda kenarlara savrulmayacağınız gibi.
Bu nedenle tropikai fırtınalardan kaçmak için gemiler 10 derece enleminin altına inerek spin etkisinin veya corolois etkisinin dışında kalmaya çalışırlar.
Ekvataora yakın yerlerde tropikal fırtına olamayacağı kesin olduğu gibi deniz suyunun 26 derecenin üzerinde olmadığı yerlerde oluşması mümkün değildir.
Bu nedenle deniz suyu sıcaklığının 26 derecenin üzerinde olduğu Mora Yarımadası’nın güneyinde başlayan tropikal fırtınanın soğuk denizlere geldiğinde gücünü kaybedeceğinden hiç şüphem yoktu, dediğimde çıktı. Sanıyorum ortalığı velveleye veren yerel meteorolojistler bu duruma alışkın olmadıklarından ilerleyen sistemin aynen devam edeceğini zannetiler.
2008 yılının Kasım ayında teorik olarak başlayan tropikal fırtına mevsiminde Vanuatu’dan Doğu Avusturalya’ya yaklaşırken yaptığım tek şey her gün mutfak tertometresi ile deniz suyu sıcaklığını ölçmekti.
Deniz suyun sıcaklığı 23 derecelerde olduğu için hiç bir zaman tropikal fırtına içine girme endişem olmadan Avusturalya ya ulaşmıştım….
Umarım yararlı olmuştur..
Özkan Gülkaynak
