Göçün tanığı Köln Radyosu…
1960’lı yıllarda Almanya’ya gelmeye başlayan Türk işçilerinin haber ihtiyacını karşılamak için Türkiye’deki gazeteler de harekete geçerler… Ancak radyonun gazetelerden daha önce başladığını bilmek gerekir… Bunun bir de ilginç yanı var… İlk radyo yayınları işçilerin haber ihtiyacını karşılamaktan ziyade onları dönemin doğu bloku ülkelerinden yapılan propaganda yayınlarına karşı korumak amacıyla başlar…
İşçilerin Almanya’ya gelmesiyle birlikte Prag (İtalyanca, İspanyolca) Budapeşte (Yunanca, Türkçe), Varşova Radyoları gibi radyolar Almanya’daki göçmen işçilerin dillerinde yayın yaparlar. Doğu Almanya’dan Türkçe yayın yapan Bizim Radyo’nun hedefi de Türklerdir… Bu yayınlar Almanya’daki yabancı işçileri etkiler… Örneğin, 1961 yılı Ağustos ayında Berlin Duvarı inşa edilince Prag Radyosu, kriz dolayısıyla Almanya’nın tüm sınırlarının kapanabileceğini bildirir. Bu haber üzerine 13 Ağustos 1961 günü çok sayıda İtalyan işçi işe gitmeyip apar topar İtalya’ya gider…
Almanya’daki kilise, sanayi ve politika çevrelerine ilaveten Almanya’ya işçi gönderen ülkelerin hükümetleri doğu blokunun propaganda yayınlarına karşı Alman hükümeti nezdinde harekete geçerler. 21 Ekim 1961’de Saarland Radyosu her gün 19.00-19.30 arasında ‘Mezz ora İtalia’ (Yarım Saat İtalya) adıyla yayına başlar… 1962 Şubat’tan itibaren de İspanyolca ve Yunanca haftalık radyo yayınları başlar. Bu yıllarda Türkler için bir yayın yoktur ama Türk hükümeti girişimlerini sürdürür.
Önceleri her eyalet radyosu kendi başına hareket eder ama 1964 yılında Almanya’daki dokuz eyaletin radyo idareleri bir araya gelerek yabancı işçiler için düzenli olarak kendi dillerinde yayın yapılması kararını alırlar. Türkler için de Batı Almanya Radyosu (WDR) her gün 45 dakika süreyle düzenli yayın kararı alır. İlk nesil Türklerin “Kölün Radyosu” adını verdikleri yayın böylece 1 Kasım 1964 günü başlar. WDR Radyosu’nun merkezi Köln’dür… Her akşam tam saat 18:00’de ‘Burası Köln Radyosu’ anonsunu, başlayış müziğini sanırım birinci ve ikinci nesil yaşamı boyunca hatırlar…
Köln radyosu deyince akla hemen Yüksel Pazarkaya, Örsan Öymen, Turhan Dikkaya, Fuat Bultan, Can ve Suna Akbel, Ergun Gülen, Ulya Üçer, Osman Okkan gibi birçok isim gelir. Aralarından vefat edenlere Allah’tan rahmet, yaşayanlara da uzun ömürler dilerim. Köln Radyosu spiker ve redaktörleri başlangıçta genellikle TRT çıkışlıdır… Turhan Dikkaya aynı zamanda TRT Almanya muhabiri olarak çalışır. Köln Radyosu’nun spor muhabirliğini TRT’den Kemal Deniz uzun yıllar üstlenir.
DEVAM EDECEK…
KAYNAK: Halit Celikbudak
Beyaz Yerler Siyah Olacak…
Türk Basınının Avrupa Macerası / Doğan Kitap 2014
Foto: Fuat Bultan – Turhan Dikkaya ile Ulya Üçer yayında…
